Locatie Razzia Monument Rotterdam

06 jul Locatie Razzia Monument Rotterdam

Nog voordat het ontwerp voor het Razzia Monument Rotterdam werd gemaakt, is intensief gezocht naar een geschikte en respectvolle locatie: een plek met ruimte voor herdenkingen in de openbare ruimte, die permanent toegankelijk is en recht doet aan alle slachtoffers van de grootste razzia op weerbare mannen in Europa. Niet in de laatste plaats moest de omgeving ook inspirerend zijn voor de beeldend kunstenaar.

Zoektocht 

In samenwerking met adviseurs van de gemeente Rotterdam en van het Centrum Beeldende Kunst (CBK) is uitgebreid onderzoek gedaan naar een geschikte locatie. Aanvankelijk was het idee om een plek te kiezen met een directe link naar de razzia zelf – bijvoorbeeld een van de elf oorspronkelijke verzamelplaatsen, of een locatie vanwaar de onmenselijke transporten naar Oost-Nederland en Duitsland vertrokken.

Tijdens de razzia werden jongens en mannen vanuit hun woning of van de straat opgepakt. Op beide dagen werden zij via tijdelijke verzamelpunten op pleinen en straathoeken naar centrale locaties geleid. Deze verzamelplekken lagen verspreid over de hele stad: drie in Rotterdam-Zuid en acht in Rotterdam-Noord. Ook in Schiedam werden mannen samengedreven – aanvankelijk op de Koemarkt, vanwaar zij te voet naar havenloodsen in het westelijk havengebied werden gebracht.

Afbeelding: De positie van het monument op de Parkkade ten opzichte van de 11 razzia verzamelplekken (Bron: NIOD B.E. Sijes)

Parkkade 

Niet alle razzia verzamellocaties zijn vandaag de dag nog herkenbaar of permanent openbaar toegankelijk. Bovendien zou de keuze voor één specifieke plek onbedoeld andere betrokken locaties kunnen overschaduwen. Daarom is – in nauw overleg met de landschapsarchitect van de gemeente Rotterdam en het programma Beeldende Kunst en Openbare Ruimte van het CBK – uiteindelijk gekozen voor het plantsoen aan de Parkkade, naast het Van Ommerenhaventje in het Scheepvaartkwartier.

Deze locatie is om meerdere redenen betekenisvol. De ligging aan de Maas verbindt het noordelijke en zuidelijke deel van Rotterdam en legt bovendien een symbolische lijn naar Schiedam, waar zo’n 5.000 mannen tijdens de razzia zijn opgepakt.

Na de bevrijding keren tienduizenden Rotterdamse dwangarbeiders terug uit Duitsland. Velen van hen komen, soms na een tijdelijk verblijf in Noord-Brabant, per vrachtschip aan in de Rotterdamse Parkhaven – een van de weinige onbeschadigde havens nabij het stadscentrum. Voordat deze schepen konden aanleggen, voeren zij eerst langs de Parkkade. Daarmee heeft deze plek ook een directe verbinding met de thuiskomst na de verschrikkingen van de dwangarbeid.

Foto: Juni 1945 – Terugkeer van in Duitsland tewerkgestelde dwangarbeiders aan de Parkhaven – (J. van Rhijn – SAR)

Razzia verzamellocaties – Rotterdam Zuid

1) Stadion Feyenoord, 2) Voormalig voetbalterrein Feyenoord, 3) Busremise RET in aanbouw – Sluisjesdijk.

Razzia verzamellocaties – Rotterdam Noord 

4) Havenloodsen – Keilehaven, 5) Marinierskazerne in aanbouw – Toepad, 6) Houthandel Abraham van Stolk – Abraham van Stolkweg, 7) Tramremise – Kootsekade en Lommerrijk – Straatweg, 8) Heineken’s Brouwerij – Crooswijksesingel, 9) NeNijTo terrein – Bentincklaan,  10) Beursgebouw – Coolsingel, 11) Belastingkantoor in aanbouw – Puntegaalstraat.